-ضرورت:

از جمله مهم ترین منابع تأمین کربوهیدرات، به عنوان منبع اصلی دریافت انرژی در کشور ما، تهیه نان از آرد گندم می باشد که قوت غالب ایرانیان را تشکیل می دهد. از این رو، سلامت و کیفیت آرد و نان مصرفی، عامل مهم در تأمین ارتقاء سلامت ایرانیان و پیشگیری از بروز بیماری های متابولیک غیر واگیر به شمار می رود.

بررسی های انجام شده در ایران نشان داده است که مردم ایران، نان کامل (نان تهیه شده از آرد کامل) را کمتر و نان سفید را بیشتر مصرف می کنند. در حالیکه نان کامل ( مانند سنگک تهیه شده با آرد کامل) نسبت به نان های تهیه شده با آرد سفید از ارزش تغذیه ای بالاتر برخوردار می باشد.

-زنگ خطر:

 طبق گزارش بار بیماری در سال 2019، سه مورد از 15 عامل اصلی خطر مرگ زود هنگام در جهان، مربوط به عوامل خطر رژیم غذایی شامل مصرف زیاد سدیم (نمک)، مصرف کم غلات کامل و مصرف کم حبوبات بوده که در ایران مصرف کم غلات کامل، اصلی ترین عامل خطر رژیم غذایی در مرگ زود هنگام بود.

طبق آخرین گزارش فوق، در سال 2019 بالغ بر 29 هزار مرگز زودرس (حدود 4/7 درصد از کل مرگ ها) به دلیل بیماری های  قلبی عروقی، دیابت و برخی از سرطان ها منتسب به مصرف کم غلات کامل در ایران بود.

-درباره گندم بدانید:

 هر دانه گندم از سه قسمت تشکیل شده است: سبوس، آندوسپرم و جوانه که سرشار از فیبر، انواع ویتامین ها بویژه ویتامین های گروه B و آنتی اکسیدان، پروتئین، اسید های آمینه ضروری، مواد مغذی مانند آهن، روی، منیزیم و همچنین ترکیبات فعال زیستی و ویتامین E هستند.

-اثرات مفید مصرف نان کامل بر سلامتی:

بهترین نانی که از آرد گندم میتوان تهیه کرد، نان کامل است. نان کامل از آردی تهیه می شود که هر سه بخش دانه گندم (سبوس، جنین، آندوسپرم) در آن حفظ می شود و چنین نانی از پروتئین، کلسیم، آهن و ویتامین بالایی برخوردار بوده و قادر است بخش بسیاری از نیاز های جامعه به مواد مغذی را تأمین کند. همچنین نان کامل از منابع اصلی تأمین فیبر است که وجود آن در تضمین کارکرد طبیعی دستگاه گوارش انسان ضروری است. مصرف غلات کامل کاهش خطر بیماری های دیابت، بیماری های قلبی عروقی، چاقی، بیماری های گوارشی، مشکلات متابولیکی و برخی از سرطان ها را به دنبال دارد. اما، با وجود فواید بسیاری که نان کامل دارد، درصد بالای سبوس گیری و حذف جنین در تولید آرد برای انواع نان های سنتی و فانتزی رخ می دهد.

در دهه های اخیر، مصرف نان سفید افزایش یافته است، در حالی که این نوع نان نه تنها ارزش غذایی مناسبی ندارد بلکه به عنوان یکی از عوامل اصلی بیماری هایی مانند سوء تغذیه، مشکلات گوارشی، بیماری های قلبی-عروقی، دیابت و چاقی در کشور محسوب می شود. مصرف زیاد نان سفید، هزینه های بهداشتی و درمانی را بالا می برد و کیفیت زندگی را کاهش می دهد.

غلات کامل جزء آن دسته از مواد غذایی هستند که می توانند سبب کاهش خطر بیماری های مزمن شوند؛ زیرا دارای فیبر، منیزیم، فولات، آنتی اکسیدان ها، فیتواستروژن ها، پیریدوکسین و پتاسیم هستند که می توانند سبب کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن غیر واگیر شوند. جایگزینی غلات کامل به جای غلات تصفیه شده به عنوان راهکاری برای حفظ وزن در محدوده طبیعی در نظر گرفته می شود؛ زیرا احساس سیری زود هنگام، کند شدن هضم و جذب نشاسته، کاهش جذب مواد قندی و چربی ها وکاهش اکسایش لیپید ها را در پی دارند. یکی از توصیه های مهم و اساسی برای پیشگیری از احتمال ابتلا به بیماری های غیر واگیر از جمله دیابت نوع دو، بیماری های قلبی-عروقی و حتی برخی سرطان ها، دریافت فیبر کافی با استفاده از غلات کامل در برنامه غذایی و به حداقل رساندن غلات تصفیه شده مانند آرد سفید و کم سبوس است.

«منصوره نوروز پور» کارشناس تغذیه، شبکه بهداشت و درمان شهرستان فیروزآباد